Kultura Zuzendaritza Nagusia - Vianako Printzea Erakundea
Nafarroako Gobernua

Nafarroako Foru Berriaren 50. urteurrena da Nafarroako Artxiboaren martxoko mikroerakusketaren protagonista

2023/03/18

Arau horren sorrerari buruzko dokumentuak ikusgai dira erakusketan

Nafarroako Foru Zuzenbide Zibilaren Bilduma aldarrikatu zenetik 50 urte bete direnean, "Nafarroako Foru Berria" ere deitua, Nafarroako Errege Artxibo Orokorrak bere martxoko mikroerakusketa eskaintzen du jendaurrean arau horren sorrerari buruz gordetzen dituen dokumentuetako batzuk erakusteko. Zehazki, XIX. mendearen amaieran foru-eskubide zibilen idazketak bultzatu zituzten xedapenak, konpilazio-prozesuan Foru Aldundiak hartutako akordioak, Nafarroako Kode Zibilaren Gehigarriaren proiektuak eta, azkenik, 1/1973 Legea bera erakusten dira.

“Nafarroako Foru Zuzenbide Zibilaren Bildumaren 50. urteurrena (1973)” mikroerakusketa formatu txikiko erakusketa da, sarrera librea eta doakoa, eta martxoko egun guztietan egongo da zabalik Nafarroako Artxiboko beheko galerian, 10:00etatik 14:00etara eta 17:00etatik 20:00etara.

Lege-gehigarriaren proiektua

XIX. mendean, Espainiako zuzenbidearen adar desberdinak kodetzeko prozesuak zuzenbide zibilaren eremuan arazo bat aurkitu zuen: zenbait kasutan, herrialdeko hainbat lekutan, oso errotuta zeuden eskualdeetako foru-eskubideak. Horrela, 1888an Gorteek oinarrien legea onartu zutenean, hurrengo urtean Kode Zibila onartzea ahalbidetuko zuena, lege horretan aurreikusi zen, herrialde osoan Kodearen zati jakin batzuk oro har aplikatzea xedatu arren, foru-eskubideak zeuden lurraldeetan horiek behin-behinean gordeko ziren lege-gehigarri batzuk egiten ziren bitartean, eta horietan kontserbatzea komeni zen lurralde bakoitzeko foru-zuzenbide zibileko elementuak jasoko ziren.

Agindu horrekin, 1899an, Nazioaren Gobernuak erabaki zuen Kode Zibilaren gehigarriak egin behar izan zituzten lurraldeak Nafarroa, Katalunia, Aragoi, Bizkaia, Mallorca eta Galizia izango zirela, eta batzorde bereziei eman zien beren lege-gehigarria egiteko ardura. Arau berak xedatu zuen, Nafarroaren kasuan, batzordeburua ez ezik, Foru eta Erkidego Diputazioak izendatutako 5 kide, Iruñeko Notario Elkargoak hautatutako beste bat eta Iruñeko Abokatuen Elkargoak izendatutako beste bat ere izango zirela batzordean.

Horrela eratutako batzordeak 1900ean aurkeztu zuen gehigarri proiektua. Hala ere, XX. mende hasierako testuinguru politikoaren ondorioz, gehigarriak egiteko lana bi hamarkadatan bertan behera utzita egon zen, eta Aragoiko lege-gehigarria baino ez zen onartu. Hain zuzen ere, 1925ean Aragoiko lege-gehigarria onartzearen ondorioz, Nafarroan Diputazioak eta Iruñeko Abokatuen Elkargoak ahaleginak egin zituzten 1930ean argitaratutako lege-gehigarri proiektu berri batean, mikroerakusketa honetan azaldua, baina ez zen onartuko.

Konpilazioa

Gerra Zibilaren eta 1946an Zaragozan Zuzenbide Zibilari buruzko Kongresu Nazionala egin ondoren, prozesuak beste bultzada bat jaso zuen. Hala, biltzarrean adostutakoari jarraiki, Kode Zibilaren lege-gehigarria egiteko ideia zaharraren ordez, dauden foru-eskubide zibilen benetako bildumak egitea proposatu zen. Gobernuak ontzat eman zuen ideia, eta arauak eman zituen lurraldeetako konpilazio-batzorde berriak sortzeko. Nafarroako Batzordearen kasuan, Diputazioak erabaki zuen kideak aukeratzea, eta Nafarroako Zuzenbideko Azterlanen Kontseiluko kideak izendatu zituen horretarako, oraingo honetan azaldutako Akordioa jasotzen duen bezala.

Kontseiluak 1959an argitaratu zuen lehen “Foru Bildumaren Aurreproiektua” eta ondoren, beste testu bat argitaratu zen, zenbait legelariren ekimenez, eta, azkenean, batzorde konpilatzaile ofizialak behin betiko proiektutzat hartu zuen, eta Diputazioak baliozkotu. Horren ondoren, eta gainerako foru lurralde guztietako konpilazioak onartuta zeudenean, Nafarroako konpilazioa 1973ko martxoaren 1ean onartuko zen behin betiko, Estatuko buruzagitzaren lege bidez. Lege horrek, Nafarroako ohiko terminologia juridikoa aintzat hartuta, “Nafarroako Foru Berria” izendapen alternatiboa ere jaso zuen, eta Estatuko Aldizkari Ofizialean argitaratu zen, erakusketan azaldutako alean jasotzen den bezala. 1889an, Kode Zibila onartu zenean, Espainiako zuzenbide zibila sistematizatzeko prozesua amaitu zen. Harrezkero, Nafarroako foru-zuzenbide zibilak corpus koherente eta eguneratua izan du, eta, aldian-aldian aldatuta, indarrean eta aplikatzen jarraitzen da.

1975ean eta 1978an, Gobernuak, bi lege-dekreturen bidez eta Aldundiarekin aldez aurretik adostuta, Nafarroako konpilazioa aldatu zuen, ezkontzan gizonen eta emakumeen arteko berdintasuna bermatzeko eta adin-nagusitasuna 18 urterekin finkatzeko, hurrenez hurren. LORAFNA onartu eta Nafarroako Foru Erkidegoa eratu ondoren, Nafarroako Parlamentua izango litzateke hurrengo hamarkadetan Bildumaren edukia hainbat aukeratan aldatuko lukeena, horietako azkena 2019an.

Nafarroako Foru Berriaren 50. urteurrena da Nafarroako Artxiboaren martxoko mikroerakusketaren protagonista
Bildutako Foruaren proiektuaren azala.

Zerrendara itzuli